نیاز به آب یکی از نیازهای اصلی و اولیۀ همۀ موجودات زنده است به طوری که زندگی بدون آب ممکن نیست. انسانها، گیاهان و جانوران برای ادامۀ زندگی به آب نیاز دارند و همۀ تمدنهای اولیۀ انسانی هم در کنار رودخانهها و دریاچهها شکل گرفته است.
اما خبر بد این است که تقریبا 97 درصد از آبهای جهان شور است و بیشتر آبهای شیرین کرۀ زمین هم به شکل یخ در یخچالها و کوههای یخی در قطب شمال و جنوب قرار دارند و قابل دسترس نیستند، در نتیجه صرفهجویی در مصرف آبی که در اختیار ماست و برای ما قابل آشامیدن است بسیار ضروری و مهم است. علاوه بر این، جمعیت کرۀ زمین تا پایان قرن بیستویکم به 10 میلیارد نفر میرسد. نفت تقریبا تمام میشود و آب و مواد غذایی کمتر و گرمایش شدیدتر خواهد شد. در کنار همۀ اینها، کشور ما ایران سرزمین خشکی است که بیشتر شهرهای آن دچار کمآبی هستند و این موضوع اهمیت یاد دادن صرفهجویی به کودکان را بیشتر میکند.
نیاز ما به آب تنها برای آشامیدن نیست، ما برای تمیز کردن خانه، آشپزی، شستوشوی لباسها، شستوشوی ظرفها، حمام، مسواک زدن، آب دادن به گلها، ورزش و تفریح از آب استفاده میکنیم. دولتها هم برای خاموش کردن آتش، آبیاری زمینهای کشاورزی، تولید برق و خیلی کارهای دیگر به آب احتیاج دارند.
ما که نمیتوانیم کاری برای صرفهجویی آب در سطح کلان انجام دهیم؛ حداقل میتوانیم تلاش کنیم تا دوستدار محیط زیست باشیم و به کودکانمان هم آموزش دهیم که چگونه در مصرف آب صرفهجویی کنند. این خیلی مهم است که فرزندان ما از همان کودکی بیاموزند که محیط زیست چیست، چقدر اهمیت دارد، چه خطرهایی محیط زیست را تهدید میکند، چگونه میتوان از آن محافظت کرد و نقش هر یک از ما در تخریب و یا نگهبانی از محیط زیست چیست. این مسائل مهم برای کودکان و نوجوانان باید غیرمستقیم، جذاب و خواندنی بیان شود تا تاثیری عمیقتر و ماندگارتر داشته باشد.
تعریف صرفه جویی برای کودکان
صرفهجویی یعنی استفاده هوشمندانه و بهینه از منابع و چیزهایی که داریم. این به معنای مصرف کمتر و مراقبت بیشتر از چیزهایی است که در دسترس داریم، مانند پول، آب، برق، زمان و حتی غذا. برای کودکان، صرفهجویی به این معناست که آنها یاد بگیرند چگونه از منابع خود بهطور مؤثر استفاده کنند و از هدر دادن آنها جلوگیری کنند.
به عنوان مثال:
صرفهجویی در آب: وقتی که دستهایتان را میشویید، شیر آب را باز نگذارید.
صرفهجویی در پول: وقتی چیزی را میخواهید بخرید، باید فکر کنید که آیا واقعاً به آن نیاز دارید یا نه.
صرفهجویی در زمان: وقتی که تکالیف مدرسه را انجام میدهید، وقتتان را به خوبی مدیریت کنید و از حواسپرتیها جلوگیری کنید.
به این صورت، کودک میتواند مفهوم صرفهجویی را در زندگی روزمرهاش درک کند و به بهبود منابع اطراف خود کمک کند.
آموزش صرفه جویی در مصرف آب به کودکان
هنگام مسواک زدن شیر آب را حتما ببندید!
حتما دیدهاید یا خودتان هم چنین عادتی دارید که هنگام مسواک زدن شیر آب را باز میگذارید. برای فراموش کردن این عادت فقط تمرین و تکرار لازم است. حواستان باشد که در هنگام مسواک زدن شیر آب باید بسته باشد و این را به کودک خود هم گوشزد کنید.
هنگام دوش گرفتن، سطلی را زیر دوش بگیرید.
حتما شما هم موقع حمام کردن ابتدا مدتی را برای گرم شدن آب صبر میکنید. شما و کودکتان میتوانید در این زمان سطلی را زیر دوش قرار بدهید و آب سردی را که قبل از گرم شدن آب هدر میرود در آن بریزید و بعدها پای گلدانهای خود خالی کنید.
استفاده از پارچ در یخچال برای نگهداری از آب آشامیدنی
خیلی از ما به طور ناخودآگاه شیر آب را باز میگذاریم تا آب آشامیدنیمان خنک شود. به جای این کار میشود از قبل پارچ آبی را در یخچال قرار داد تا خنک شود.
تعمیر لولهها و تاسیسات ساختمانها
در بسیاری از خانهها شیرها چکه میکنند و حتی جالب است که بدانید یک پنجم از آبهای شیرین قبل از رسیدن به خانهها، به سبب سوراخ بودن لولهها یا نشتی اتصالات هدر میرود. کاری که شما میتوانید برای صرفهجویی در مصرف آب انجام دهید این است که همۀ شیرهای آب خانههای خود را بشمارید و فهرست کنید : همۀ شیرهای حمام، متصل به دوش، درون ظرفشویی، شیر باغچه، کنار ماشین لباسشویی، پارکینگ و … یادتان باشد همۀ این شیرها را به طور منظم سرکشی کنید و مطمئن شوید که هیچ یک از آنها چکه نمیکند. اگر یکی از آنها چکه کرد در کنار فرزندتان آن را تعمیر کنید یا برای رفع چکه لولهکش بیاورید.
هنگام شستن ظرفها شیر آب را باز نگذارید.
در آشپزخانه قبل از آبکشی ظرفها، شیر آب را باز نگذارید. به جای آن، ظرفی را پر از آب کنید و از آن برای مرحلۀ پیش از آبکشی ظرفها استفاده کنید.
دوش گرفتن سریع را جایگزین حمام کردن طولانی کنید.
به وقتی که خود و خانوادهتان آب را هدر میدهید، فکر کنید و روشهای جدیدی برای حفظ این منبع پرارزش بیابید
صرفه جویی در مصرف آب هنگام مسواک زدن
مطمئنا شما دوست دارید فرزندتان را به مسواک زدن و رعایت بهداشت شخصی ترغیب کنید اما باید مراقب مصرف آب در این زمان نیز باشید. برای مثال به کودکتان نشان دهید با یک لیوان آب هم میتوان مسواک زد و برای تشویق او یک لیوان رنگی و موردعلاقهاش را برای مسواک زدن کنار بگذارید. اجازه دهید زمان مسواک زدن به سراغ لیوان مورد علاقهاش برود و او را بعد از استفاده از لیوان و مصرف درست آب تشویق کنید. با تکرار این کار مطمئن باشید این روش مسواک زدن به یک عادت تبدیل میشود.
نیازی نیست لیوان آب کامل پر شود
وقتی برای خودتان یا فرزندتان آب در لیوان میریزید لازم نیست کامل آن را پر کنید. خوب است از فرزندتان بپرسید چه میزان آب لازم دارد و حتی برای خودتان کمی آب به اندازه نیازتان در لیوان بریزید و تمام آب را بنوشید، فرزند شما باید یاد بگیرد نباید بیش از نیاز خود لیوان را پر کند و نباید آب بی دلیل در لیوان باقی بماند.
آب اضافی را در گلدان بریزید
اگر بعد از شستن میوهها آبی باقی ماند یا باقی مانده آب داخل پارچ و بطری را میخواهید دور بریزید، بهتر است آن آب را به گل و گیاهان بدهید. حتی میتوانیداین کار را به کودک دلبندتان بیاموزید تا بداند آب اضافه میتواند سهم گیاهان باشد و استفادههای مختلف آب را به کودک بیاموزید.
از جادوی قصه غافل نشوید
کودکان بسیاری از مفاهیم را از کارتونها، قصه و داستان میآموزند. برایشان داستان آماده شدن آب را به زبان ساده تعریف کنید. راجع به گیاهان و حیوانات مختلف و نیاز آنها به آب حرف بزنید و از کارتونهایی که در این باره ساخته شدهاند استفاده کنید. نباید در این میان استرسی به کودک شما تحمیل شود اما باید کودک از ارزشمند بودن آب آگاه شود.
اجازه دهید کودکتان مشارکت داشته باشد
اگر میخواهید اتومبیلتان را خودتان بشویید و تمیز کنید روشن است که باید از یک یا دو سطل آب استفاده کنید. خوب است در این پروسه کودکتان را نیز به مشارکت دعوت کنید تا ببینید امکان شستن اتومبیل با این میزان آب هم وجود دارد. هم برای فرزندتان سرگرمی ایجاد کنید، هم حس مشارکت و همکاری او را تقویت کرده و هم غیر مستقیم به او آموزش میدهید.
آب بازی ممنوع
مشخص است که آب بازی یکی از تفریحات لذتبخش برای کودکان است اما باید مراقب باشید برای اینکه چند ساعتی فرزندتان را سرگرم کنید نباید به سراغ ساعتها بازی با آب بروند. کودک شما باید یاد بگیرد که فقط استخر و حوض میتواند فضای مناسبی برای آب بازی باشد و اجازه ندارد با شلنگ آب در حیات یا وان و لگن آب و شیرآب باز ساعتها مشغول بازی و سرگرمی شود.
در هنگام استفاده از شیرآلات مراقب مصرف آب باشید
زمانی که به فرزندتان کمک میکنید تا دستهای خود را بشوید باید مراقب مصرف آب باشید. در زمانی که دستهای کودک را با مایع و صابون میشویید و به آب احتیاجی نیست شیرآب را ببندید و اجازه دهید کودک شما این کار را بارها ببیند. لازم نیست کلمهای به زبان بیاورید، همین تکرار و استمرار میتواند در شکل گیری عادات صحیح به کودک شما کمک کند.
شیرآلات خراب را تعمیر کنید
